Database / Apidae / Ceratina (Ceratinidia) sutepensis
ผึ้งช่างไม้จิ๋วแต้มเหลืองสุเทพ (Suthep small carpenter bee)
Ceratina (Ceratinidia) sutepensis Cockerell, 1929
All images are from GBIF dataset: Database and digitization of bees in Thailand. (licensed under http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/)
ข้อมูลทางอนุกรมวิธาน
Order: Hymenoptera
Family: Apidae
Tribe: Xylocopini
Genus: Ceratina
Subgenus: Ceratinidia
Specific epithet: sutepensis
Authorship: Cockerell, 1929
Scientific Name: Ceratina (Ceratinidia) sutepensis Cockerell, 1929
ข้อมูลเบื้องต้น : ผึ้งช่างไม้จิ๋วแต้มเหลืองสุเทพมีการค้นพบเป็นครั้งแรกของโลกเมื่อปี ค.ศ. 1929 จากดอยสุเทพ จังหวัดเชียงใหม่ ประเทศไทย นอกจากข้อมูลทางอนุกรมวิธานแล้วข้อมูลทั่วไปของผึ้งชนิดนี้ยังขาดอยู่มาก แต่คาดว่ามีการดำรงชีวิตแบบกึ่งสังคมโดยเพศเมียจะเจาะสร้างรังในกิ่งไม้แห้งที่มีแกนเนื้อไม้อ่อนนุ่มเช่นเดียวกับผึ้งสกุลย่อย Ceratinidia ชนิดอื่น ๆ ทั้งนี้ จากข้อมูลในพิพิธภัณฑสถานธรรมชาติวิทยาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย พบว่ามีรายงานผสมเกสรของพืชหลายชนิดเช่นปืนนกไส้ (Bidens pilosa L.) ดาวกระจาย (Cosmos sulphureus Cav.) หญ้าขนไก่ (Lepidagathis incurva Buch.-Ham. ex D.Don) และมีการพบในสวนกาแฟ (Coffea arabica L.) ทั้งนี้จากการศึกษาตัวอย่างในพิพิธภัณฑ์ของผู้เขียน พบว่าผึ้งชนิดนี้มีความผันแปรของลักษณะสำคัญที่ใช้ในการจำแนกชนิด ทำให้ระบุชนิดได้ยาก
ลักษณะเด่น : ผึ้งช่างไม้จิ๋วแต้มเหลืองสุเทพจัดเป็นผึ้งช่างไม้จิ๋วสกุลย่อย Ceratinidia ที่มีขนาดค่อนข้างใหญ่ ร่างกายมีสีดำตัดกับรอยแต้มสีเหลืองตามส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย แต่มักมีรอยแต้มน้อยกว่าชนิดอื่น ผึ้งชนิดนี้มีความผันแปรของลักษณะสำคัญ โดยเฉพาะส่วน scutum ที่ไม่มีแถบสีเหลืองปรากฏ แต่อาจมีปรากฏ 2 แถบด้านข้าง พื้นผิวด้านข้างขรุขระเป็นหลุมแค่บางส่วน แต่อาจพบพื้นผิวขรุขระนี้เต็มพื้นผิวด้านข้างทั้งหมดได้ในบางกรณี
รหัสพันธุกรรม : -
การกระจายพันธุ์ : พบในประเทศไทยทางตอนเหนือ โดยเฉพาะเชียงใหม่ รวมถึงแม่ฮ่องสอน น่าน และอาจพบในจังหวัดพิษณุโลกด้วย (แต่อาจมาจากการระบุชนิดที่ผิดพลาดเนื่องจากปัญหาทางอนุกรมวิธาน)
เอกสารอ้างอิง :
Warrit, N. (2007). Biological systematics of the genus Ceratina, subgenus Ceratinidia (Hymenoptera, Apoidea, Apidae) (Doctoral dissertation, University of Kansas).
Warrit, N., Michener, C. D., & Lekprayoon, C. (2012). A review of small carpenter bees of the genus Ceratina, subgenus Ceratinidia, of Thailand (Hymenoptera, Apidae). Proceedings of the Entomological Society of Washington, 114(3), 398-416.
van der Vecht, J. (1952). A Preliminary Revision of the Oriental Species of the Genus Ceratina Hymenoptera, Apidae. Brill.
ผู้เขียนบทความ : Pakorn Nalinrachatakan (2021)
แผนที่แสดงพิกัดของตัวอย่างผึ้งในฐานข้อมูล :