Database / Apidae / Apis (Micrapis) andreniformis


ผึ้งม้าน (Black Dwarf-Honey bees)
Apis (Micrapis) andreniformis Smith, 1858

All images are from GBIF dataset: Database and digitization of bees in Thailand. (licensed under http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/)

See Gallery

ข้อมูลทางอนุกรมวิธาน
Order: Hymenoptera
Family: Apidae
Tribe: Apini
Genus: Apis
Subgenus: Micrapis
Specific epithet: andreniformis
Authorship: Smith, 1858
Scientific Name: Apis (Micrapis) andreniformis Smith, 1858


ข้อมูลเบื้องต้น : ผึ้งม้าน หรือผึ้งมิ้มเล็ก ผึ้งมิ้มดำ เป็นผึ้งป่าที่มีการอยู่ร่วมกันเป็นสังคมแท้ ผึ้งม้านมีความใกล้ชิดกับผึ้งมิ้มเป็นอย่างมาก มีความแตกต่างทางพันธุกรรมน้อย จนถึงปัจจุบันจึงมีการศึกษาถกเถียงกันว่าทั้งสองชนิดควรจะเป็นชนิดเดียวกันหรือไม่ ผึ้งม้านมักสร้างรังตามต้นไม้ที่ไม่สูงมาก มักไม่พบในเขตเมือง รังมีลักษณะเป็นรวงชั้นเดียวแต่มีความต่างกับของผึ้งมิ้ม โดยมักอยู่ลึกเข้าไปในซุ้มใบไม้และกิ่งไม้เพื่อป้องกันศัตรู และรังมักมีขนาดเล็กกว่าของผึ้งมิ้ม พฤติกรรมโดยทั่วไปจะมีความดุร้ายมากกว่าผึ้งมิ้ม

ลักษณะเด่น : ผึ้งม้านจัดอยู่ในกลุ่มของ dwarf honey bee (สกุลย่อย Micrapis) ร่วมกับผึ้งมิ้ม มีความยาวราว 1 เซนติเมตรหรือน้อยกว่า ใกล้เคียงกับผึ้งมิ้มแต่อาจเล็กกว่าได้ ลักษณะเด่นคือแผ่นปิดปล้องท้องส่วนบน (Tergite) แผ่นที่ 1 และ 2 มีสีดำ แต่อาจมีแดง ส้ม หรือน้ำตาลแดง ปรากฏในแผ่นใดแผ่นหนึ่ง ปีกคู่หลังไม่มีเส้น Distal abscissa ปรากฏต่อจากปลายเส้น vein M ส่วนในขาหลัง ส่วน tibia และส่วนบนของ basitarsus มีแผงขนสีขาวปรากฏ เพศผู้มีส่วนยื่น (basitarsal process) ออกมาจากส่วน basitarsus ของขาหลัง โดยมีความยาวน้อยกว่าครึ่งหนึ่งของ basitarsus

รหัสพันธุกรรม : -

การกระจายพันธุ์ : มักพบในบริเวณป่าของประเทศไทย ประเทศแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ รวมถึงจีนใต้และทางตะวันออกของประเทศอินเดีย

เอกสารอ้างอิง :
สิริวัฒน์ วงษ์ศิริ, สุรีรัตน์ เดี่ยววาณิชย์. 2555. ชีววิทยาของผึ้ง พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
Engel, M. S. 2001. The honey bees of Thailand (Hymenoptera: Apidae). Natural History Bulletin of the Siam Society 49(1): 113 –116.


ผู้เขียนบทความ : Chawatat Thanoosing (2021)

แผนที่แสดงพิกัดของตัวอย่างผึ้งในฐานข้อมูล :