Database / Apidae / Xylocopa (Nyctomelitta) tranquebarica

แมลงภู่ราตรีทรานเกบาร์ (Tranquebar Night Carpenter bees)
Xylocopa (Nyctomelitta) tranquebarica (Fabricius, 1804)

ข้อมูลทางอนุกรมวิธาน
Order: Hymenoptera
Family: Apidae
Tribe: Xylocopini
Genus: Xylocopa
Subgenus: Nyctomelitta
Specific epithet: tranquebarica
Authorship: (Fabricius, 1804)
Scientific Name: Xylocopa (Nyctomelitta) tranquebarica (Fabricius, 1804)

ข้อมูลเบื้องต้น : แมลงภู่ราตรีทรานเกบาร์ เป็นหนึ่งในผึ้งไม่กี่ชนิดในประเทศไทยที่มีการออกบินในตอนกลางคืนโดยอาศัยแสงจันทร์ มีขนาดตัวใหญ่และมีขนสีน้ำตาลปกคลุม ซึ่งคาดว่าใช้ลดการสูญเสียอุณหภูมิจากช่วงกลางคืนที่มีอากาศหนาวเย็น แมลงภู่ชนิดนี้สร้างรังโดยการเจาะไม้ และมีการดำรงชีวิตแบบกึ่งสังคม (subsocial) ที่ตัวเต็มวัยเพศเมียรุ่นแม่และรุ่นลูกมีปฏิสัมพันธ์กัน และมีการปกป้องรังโดยเพศเมีย (female guarding behavior) โดยจะหันหลังและใช้ส่วนท้ายของร่างกายปิดทางเข้ารังไม่ให้ศัตรูบุกรุก นอกจากนี้ยังมีรายงานว่าสามารถเข้าผสมเกสรพืชดอกได้หลากหลาย (polylecty) ในการศึกษาโดย Burgett และคณะ (2005) พบว่ามีการเก็บเรณูของพืชมากกว่า 27 วงศ์ โดยพบมากในกลุ่มของพืชวงศ์สนทะเล (Casuarinaceae) และพืชวงศ์ก่อ (Fagaceae)

ลักษณะเด่น : แมลงภู่ราตรีทรานเกบาร์มีขนาดตัวค่อนข้างใหญ่ โดยมีโครงสร้างของตาประกอบ (ocelli) ใหญ่กว่าแมลงภู่กลุ่มอื่นชัดเจนเพื่อรับแสงจันทร์ เพศเมียมีร่างกายสีดำ มีขนยาวสีน้ำตาลปกคลุมทั่วไป ในขณะที่เพศผู้จะมีสีเหลืองปรากฏบนบริเวณหน้า โดยเฉพาะที่แผ่นปิดเหนือรยางค์ปาก (clypeus)

รหัสพันธุกรรม : -

การกระจายพันธุ์ : พบได้ทั่วทุกภูมิภาคของประเทศไทย นอกจากนี้ยังพบในประเทศพม่า จีนทางตอนใต้ และอินเดีย โดยสำหรับชื่อของแมลงภู่ชนิดนี้มีที่มาจากเมืองทรานเกบาร์ (Tranquebar/Trankebar (Denmark); ปัจจุบันคือเมืองธารางกัมบดี รัฐทมิฬนาฑู ประเทศอินเดีย)

เอกสารอ้างอิง :
Burgett M. and Sukumalanand P. 2000. Flight activity of Xylocopa (Nyctomelitta) tranquebarica: a night flying carpenter bee (Hymenoptera: Apidae). Journal of Apicultural Research 39:1-2, 75-83, DOI: 10.1080/00218839.2000.11101024
Burgett M., Sukumalanand P., Vorwohl G. 2005. Pollen Species Resources for Xylocopa (Nyctomelitta) tranquebarica (F.) A Night-Flying Carpenter Bee (Hymenoptera: Apidae) of Southeast Asia. ScienceAsia 31: 65-68.
Somanathan H., Saryan P., Balamurali G. S. 2019. Foraging strategies and physiological adaptations in large carpenter bees. Journal of Comparative Physiology A 205: 387-398.

ผู้เขียนบทความ : Pakorn Nalinrachatakan (2021)

แผนที่แสดงพิกัดของตัวอย่างผึ้งในฐานข้อมูล :